Ζούμε σε ένα πολυποίκιλο κόσμο, όπου η συμβίωση υποστηρίζεται από χρόνια εκπαίδευση, αρχαιότατους κοινωνικούς θεσμούς, επανειλημμένη αλληλεπίδραση με πρότυπα και ευκαιρίες συμβολής στην διαιώνιση του πολιτισμού. Αφού η εμπειρία μας επηρεάζεται από τέτοιων ειδών επιδράσεις και αφού είμαστε ενεργά άτομα στην κοινωνία, γινόμαστε φορείς της γνώσης έτσι όπως αυτή διαμορφώνεται στη νόησή μας. Ο Αϊνστάιν έγινε γνωστός στους πάντες με μια θεωρία της σχετικότητας των πάντων, για την οποία ίσως όλοι οι διανοούμενοι και μη συγγραφείς έχουν να αναφέρουν παραδείγματα επαλήθευσης. Η διαφορετικότητα στην ανθρώπινη ύπαρξη είναι ένα χαρακτηριστικό αναφαίρετο στο παρόν στάδιο εξέλιξης.
Η περιπλοκότητα που ενέχεται στο θέμα της ψυχικής υγείας είναι όπως … την ανθρώπινη βλακεία (για να σας θυμίσω την αστεία φράση του ίδιου επιστήμονα), πιθανόν απέραντη. Αναλογιστείτε για λίγο τις διαφορές που παρατηρούν οι ειδικοί ανθρωπολόγοι, στην επιστήμη της περιγραφής των ανθρώπινων πολιτισμών. Στο απόγειο της τεχνολογίας του ταξιδιού, εξωτικοί πολιτισμοί για τους οποίους στο παρελθόν είχαν γραφτεί μυθιστορήματα ιστορικής αξίας, είναι προσιτά. Η πρόσμιξη και αποδοχή της διαφορετικότητας των ανθρώπων και των πολιτισμικών θεσμών τους στην καθημερινότητά μας, είναι εμφανής.
Ταυτόχρονα, ο διάλογος για τα δικαιώματα των ατόμων με ψυχικές ασθένειες, έχει επιτύχει σημαντικά βήματα. Αναφέρομαι στις αλλαγές που αφορούν την παροχή επαγγελματικής βοήθειας, τόσο στις συνθήκες των κέντρων περίθαλψης, όσο και στη συμπεριφορά των εργοδοτουμένων, ακόμη και στην έννομη διαχείριση της προσωπικής πληροφορίας. Η θέσπιση συναφών κανόνων είναι το αποτέλεσμα συνεχόμενης επαλήθευσης αναγκών, διεκδίκησης αλλαγών και κατοχύρωσης κριτηρίων αξιολόγησης.
Η φετινή παγκόσμια ημέρα ψυχικής υγείας (10η Οκτωβρίου) ορίστηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως ημέρα ενημέρωσης για την εμπειρία της Διαβίωσης με Σχιζοφρένεια. Έδωσε έναυσμα σε αρκετούς επαγγελματίες να προβούν σε διαλέξεις, συναντήσεις και να ανακηρύξουν την έναρξη σχετικών εργασιών. Η Κύπρος ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα. Ανακοινώθηκαν σχετικά άρθρα σε εγχώριες εφημερίδες, σε ομαδικούς ιστοχώρους, έγιναν ενημερωτικές ανακοινώσεις στα κέντρα περίθαλψης των ψυχικά ασθενών, ακόμη και στο Δημοτικό Θέατρο Στροβόλου, στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και πιθανότατα σε άλλα μέρη για τα οποία δεν έχω λάβει ενημέρωση. Η συγκίνηση του κυπριακού κοινού για το θέμα είναι αξιομνημόνευτη.
Στη συνάντηση του Συνδέσμου Ψυχολογίας Κύπρου (ΣΨΚ), που έγινε στο Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΠΚ) στις 23.10.2014, παρευρέθηκαν πλήθος φοιτητών και αποφοίτων Ψυχολογίας, για να ακούσουν την Πρόεδρο του Ομίλου Ψυχολογίας του ΠΚ, Έλενα Αγρότου, τον Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου ΣΨΚ Δόκτωρ Παναγιώτη Σταυρινίδη, την εκπρόσωπο φοιτητών του ΣΨΚ στην Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Συλλόγων Φοιτητών Ψυχολογίας Βικτώρια Θεοχάρους και την Αντιπρόεδρο του ΣΨΚ Δόκτωρ Ελένη Καραγιάννη. Έγινε κάλεσμα για συνεισφορά στο ταμείο στήριξης των άπορων φοιτητών και ενημέρωση για την ιστορία των οργανωμένων συνόλων και τις υπηρεσίες που παρέχουν στο ευρύ κοινό.
Στη διάλεξη που συγκάλεσε η Κοινοτική Επιτροπή Ψυχικής Υγείας στις 24.10.2014 στο Δημοτικό Θέατρο Στροβόλου, μίλησαν οι Δόκτωρ Σάββας Νεοκλέους, Ψυχίατρος και Δόκτωρ Αντρέας Αναστασίου, Ψυχολόγος. Αφού παρουσιάστηκαν πληροφορίες για την πάθηση και τις επιτυχής μεθόδους θεραπείας και αντιμετώπισής της, ο Δρ. Νεοκλέους τόνισε την αξία της έγκαιρης παρέμβασης και την ελπίδα αποκατάστασης με τη συμμετοχή των αγαπητών προσώπων στη διαδικασία της θεραπείας. Ο Δρ. Αναστασίου μίλησε για την αξία της παροχής επαγγελματικής ψυχολογικής φροντίδας, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί με χρόνια εκπαίδευσης. Ακολούθως μίλησε για την ανθρώπινη συναναστροφή ως καίριο παράγοντα προστασίας από την έκπτωση της ψυχικής υγείας. Οι ομιλίες ενέπνευσαν συζήτηση με τους παρευρισκόμενους, όπου συζητήθηκαν σημαντικές πρακτικές ανησυχίες για θέματα όπως η φιλοξενία ασθενών σε κοινοτικές και ιδρυματικές δομές, η φαρμακευτική αγωγή και ο συνασπισμός οικογενειών και φίλων για τη διεκδίκηση θεσμικών αλλαγών προς την εξάλειψη των διακρίσεων και την συνεχόμενη προσπάθεια προς αποκατάσταση και ένταξη στο κοινωνικό σύνολο.
Λαμβάνοντας μέρος και στα ευρωπαϊκά τεκταινόμενα, μια νεοσύστατη ομάδα κυπρίων αποφοίτων Ψυχολογίας, στα πλαίσια της συνεργασίας του ΣΨΚ με την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Συλλόγων Φοιτητών Ψυχολογίας επιχειρεί την πραγματοποίηση της εκστρατείας «Σκέψου το Μυαλό: καταπολεμούμε το στίγμα της ψυχικής ασθένειας» (Mind the Mind; Efpsa, 2014). Στόχος είναι η διαφώτιση για την επιζήμια αντιμετώπιση των ψυχικά ασθενών, την εσφαλμένη αντίληψη των δυνατοτήτων ψυχολογικής θεραπείας, καθώς και η μείωση των εχθρικών προκαταλήψεων και η ώθηση των εμπλεκόμενων συνανθρώπων μας προς αναζήτηση βοήθειας.
Είναι αξιοσημείωτο πως δίχως να ωραιοποιείται η ψυχική ασθένεια, στην Κύπρο οι άνθρωποι ενδιαφέρονται για την διατήρηση των παροχών επαγγελματικής φροντίδας, για την ενίσχυση των δυσπαθούντων οικογενειών και για την προάσπιση των κριτηρίων που διέπουν την εκπαίδευση νέων επαγγελματιών.
Μαρία Κανικλίδου
