Στα Κινέζικα, η λέξη υπολογιστής μεταφράζεται άμεσα ως ηλεκτρικός εγκέφαλος.
Στα Ισλανδικά, η πυξίδα είναι δείκτης-κατεύθυνσης και το μικροσκόπιο μικρός-παρατηρητής.
Στα Λακότα, το άλογο ειναι κυριολεκτικα σκυλί-θαύμα.
Αυτοί οι νεολογισμοί αποδεικνύουν την αθροιστική ποιότητα της γλώσσας, με την οποία χρησιμοποιούμε το γνωστό για να περιγράψουμε το άγνωστο.
“Είναι μέσω αλληγορίας που αναπτύσσεται η γλώσσα,” γράφει ο ψυχολόγος Julian Jaynes. “Η κοινή απάντηση στην ερώτηση ‘Τί είναι αυτό;’, όταν η απάντηση είναι δύσκολη ή η εμπειρία ξεχωριστή, είναι ‘Είναι κατι σαν…'”
Αυτή η μεταφορική διαδικασία βρίσκεται στο επίκεντρο της Τόκι Πόνα, της μικρότερης γλώσσας του κόσμου. Ενώ το αγγλικό λεξικό της Οξφόρδης περιέχει το ένα τέταρτο του εκατομμυρίου καταχωρήσεων, και ακόμη και ο Koko ο γορίλλας επικοινωνεί με πάνω από 1.000 χειρονομίες στην αμερικανική νοηματική γλώσσα, το συνολικό λεξιλόγιο της Τόκι Πόνα είναι μόλις 123 λέξεις.
Ωστόσο, όπως ο δημιουργός Σόνια Lang και πολλοί άλλοι ομιλητές Τόκι Πόνα επιμένουν, είναι αρκετές για να εκφράσουν σχεδόν οποιαδήποτε ιδέα. Αυτή η οικονομία της μορφής επιτυγχάνεται με τη μείωση της συμβολικής σκέψης στα πιο βασικά στοιχεία της, με τη συγχώνευση συναφών εννοιών, και με μεμονωμένες λέξεις που εκτελούν πολλαπλές λειτουργίες του λόγου.
Σε αντίθεση με τις εκατοντάδες ή χιλιάδες ώρες μελέτης που απαιτείται για την επίτευξη ευχέρειας του λόγου σε άλλες γλώσσες, μια γενική συναίνεση μεταξύ των ομιλιτών Τόκι Πόνα είναι ότι χρειάζεται περίπου 30 ώρες για αποκτήσει κανείς ευχέρια λόγου. Αυτή η ευκολία εκμάθησης, όπως αρκετοί ομιλιτές πιστεύουν, την καθιστά ιδανική διεθνής γλώσσα στην υλοποίηση ενός αρχαίου ονείρου επιστροφής της ανθρωπότητας σε μια προ-Βαβελική ενότητα. Η Τόκι Πόνα εξυπηρετεί ήδη αυτό το σκοπ για εκατοντάδες λάτρεις που συνδέεται μέσω online κοινότητων σε χώρες τόσο διαφορετικές όπως η Ιαπωνία, το Βέλγιο, τη Νέα Ζηλανδία και την Αργεντινή.
Εκτός από ευκολία εκμάθησης της Τόκι Πόνα, η μινιμαλιστική προσέγγιση της γλώσσας είναι επίσης σχεδιασμένη για να αλλάξετε τον τρόπο με τον οποίο σκέφτονται οι ομιλητές της. Η σπανιότητα των όρων προκαλεί ένα είδος δημιουργικής περίφρασης που απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή στη λεπτομέρεια. Μια αποφυγή προκαθορισμένου σύνολου φράσεων κρατά τη διαδικασία ρευστή. Το αποτέλεσμα, σύμφωνα με την Lang, είναι να βυθίσει τον ομιλητή στη στιγμή, σε μια κατάσταση που θυμίζει αυτό που οι Βουδιστές Ζεν καλούν γνώσσ-συναίσθηση.
«Τι είναι ένα αυτοκίνητο;» συλλογίστηκε η Lang πρόσφατα μέσω τηλεφώνου από το σπίτι της στο Τορόντο.
«Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ένα αυτοκίνητο είναι ένας χώρος που χρησιμοποιείται για την κίνηση,”, πρότεινε. “Αυτό θα ήταν Tomo Tawa. Αν χτυπηθείς από ένα αυτοκίνητο όμως, μπορεί να εκφραστεί ως ένα σκληρό αντικείμενο που με έχει χτυπήσει. Αυτό είναι kiwen utala. “
Το πραγματικό ερώτημα είναι: Τι είναι ένα αυτοκίνητο για εσάς;
Όπως με τα περισσότερα πράγματα στη Τόκι Πόνα, η απάντηση είναι σχετική.
“Σαν άνθρωποι, φοράμε πολλά καπέλα στη ζωή,” η Lang συνέχισε, «Μια στιγμή μπορεί να είναι μια αδελφή, την επόμενη στιγμή ένας εργαζόμενος, ή ένας συγγραφέας. Τα πράγματα αλλάζουν και εμείς πρέπει να προσαρμοζόμαστε. “
Η εξάρτηση της γλώσσας στην υποκειμενικότητα και το πλαίσιο είναι επίσης μια άσκηση στην προοπτική λήψης. “Θα πρέπει να λάβετε υπόψη τον τρόπο με τον οποίο ο συνομιλητής σας αντιλαμβάνετε τον κόσμο ή μια συγκεκριμένη κατάσταση,” δηλώνει η Marta Krzeminska (μια Πολωνή). “Για το λόγο αυτό, νομίζω ότι έχει μεγάλες δυνατότητες για φέρει τους ανρθώπους πιο κοντά.”
Για να δημιουργήσει τη νέα της γλώσσα, η Lang δούλεψε ανάποδα, αντιθετα ως προς την εξέλιξη ενός φυσικού λεξικού. Ξεκίνησε με τη μείωση και την εδραίωση του ειδικού στο γενικό.
Η Αγγλική γλώσσα για παράδειγμα, επιχειρεί να περιγράψει την ποικιλία των χρωμάτων με έντονη πολυλογία, δημιουργώντας ένα διαφορετικό όνομα για σχεδόν κάθε απόχρωση.
“Νομίζω ότι τα χρώματα είναι ένα καλό παράδειγμα,” αυτή προσφέρθηκε. “Έχετε εκατομμύρια αποχρώσεις που είναι ελαφρώς διαφορετικες η μία από την άλλη, και σε κάποιο σημείο κάποιος λέει, ‘Λοιπόν, από εδώ μεχρι εδώ είναι μπλε, και από εδώ μεχρι εδώ είναι πράσινο’. Υπάρχουν αυτές οι αυθαίρετες γραμμές στις οποίες οι άνθρωποι συμφωνουν.”
H Τόκι Πόνα έχει μια παλέτα πέντε χρωμάτων: løje (κόκκινο), laso (μπλε), jelo (κίτρινο), pimeja (μαύρο), και walo (λευκό). Όπως ένας ζωγράφος, ο ομιλητής μπορεί να τα συνδυάσei για να επιτευχθεί οποιαδήποτε απόχρωση, π.χ. løje walo για το ροζ, laso jelo για το πράσινο.
Οι αριθμοί είναι επίσης ελάχιστοι. Η Lang αρχικά είχε μόνο λέξεις γιατο ένα (wan),το δύο (tu), και το πολλά (mute). Πολλοί ομιλητές Τόκι Πόνα έχουν επεκτείνει τη λέξη luka (χέρι/μπράτσο) στο να σημαίνει πέντε, και τη λέξη mute να σημαίνει 10. Οι όροι επαναλαμβάνονται αθροιστικά έως ότου επιτευχθεί ο επιθυμητός αριθμός.
“Υπάρχουν κάποιοι μαθηματικοί-τύποι άνθρωπων που επιμένουν ότι θέλουν να είναι σε θέση να πουν 7,422.7,” η Lang γέλασε. “Εγώ λέω, αυτό δεν είναι ακριβώς το νόημα.”
“Πώς θα ήταν να είσαι ένας άνθρωπος στη φύση, αλληλεπιδρώντας με τα πράγματα σε ένα πρωτόγονο τρόπο;”
Το νόημα είναι η απλότητα. Και στη Τόκι Πόνα, το απλό είναι κυριολεκτικά καλό. Και οι δύο αυτές έννοιες συνδυάζονται σε μία και μόνη λέξη: pona.
“Εάν μπορείτε να εκφραστείτε με απλό τρόπο,” η Lang εξήγησε, “τότε θα καταλάβετε πραγματικά τι μιλάμε, και αυτό είναι καλό. Αν κάτι είναι πολύ περίπλοκο, αυτό είναι κακό. Βάζεις λάδι στη φωτιά. Αυτό το δόγμα είναι καλωδιωμένο στη γλώσσα.”
Τα μαθηματικά γλώσσα από μόνα του, η Τόκι Πόνα επιχειρεί κάτι διαφορετικό.
Ο πολύγλωσσος Christopher Huff συμφώνησε, σημειώνοντας ότι η Τόκι Πόνα ton είχε κάνει πιο ειλικρινείς. “Είμαι πιο άνετος τώρα με τα πράγματα που δεν ξέρω.”
“Δεν είχα συνειδητοποιήσει πόσο περίπλοκες είναι οι άλλες γλώσσες είναι μέχρι που άρχισα να μιλάω Τόκι Πόνα,” προσθέτει η Krzeminska. “Υπάρχουν τόσα πολλά διαφορετικά πράγματα που πρέπει να πείτε προτού να πείτε πραγματικά αυτό που θέλετε, και υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα που δεν επιτρέπετε να πείτε, ακόμη κι αν τα εννοείτε.”
Πάρτε τους δείκτες ευγένειας για παράδειγμα: Εάν δεν σας είναι πολύ μεγάλη ενόχληση, θα μπορούσατε σας παρακαλώ να εξετάσετε το ενδεχόμενο να μου φέρετε ένα φλιτζάνι καφέ; Στη Τόκι Πόνα θα πω μόνο: Δώσε μου καφέ. Είτε το κάνεις, είτε όχι. Δεν υπάρχει λέξη για να πεις παρακαλώ ή ευχαριστώ. Θέλω να πω, ίσως αν πραγματικά θέλατε, θα μπορούσατε να πειτε pona, αλλά τότε γιατί να χρησιμοποιήσετε ‘καταχρηστικά’ μια λέξη που είναι τόσο μεγάλη και ισχυρή; “
Στην τελική όμως, όπως πολλοί χρήστες Τόκι Πόνα ανακαλύψαν, ισχυρές πολιτισμικές συμβάσεις δεν είναι τόσο εύκολο να απορριφθούν. Ομιλητές είναι συχνά σπεύδουν να βρουν έξυπνα υποκατάστατα, ιδίως στον μη-λεκτικό τομέα. “Εγώ βρίσκω τον εαυτό μου να στηρίζεται περισσότερο στη γλώσσα του σώματος,” παραδέχτηκε η Krzeminska. “Είμαστε τόσο συνηθισμένοι να λέμε παρακαλώ και σας ευχαριστώ που έχουμε την τάση να κάνουμε ένα μικρό νεύμα κεφαλιού με ιαπωνικό στυλ . Είναι τόσο περίεργο να μην λέμε τίποτα απολύτως.”
Παρά τους συμβιβασμούς στην εθιμοτυπία, η Τόκι Πόνα εξακολουθεί να καταφέρνει να μεταδίδει ένα δικό της πολιτισμό. Μέσα από την παράλειψη και την ένταξη, το ίδιο το λεξιλόγιο έχει τις ρίζες του στο βασικό υλικό της ζωής. «Εμπνεύστηκα από τους κυνηγους-τροφοσυλλεκτες,” σημειώνει η Lang. “Σκέφτηκα, πώς θα ήταν να είσαι απλώς ένα άτομο στη φύση, αλληλεπιδρώντας με τα πράγματα με ένα πρωτόγονο τρόπο;”
Συνεπώς, υπάρχουν πολλές λέξεις που δηλώνουν διαφορετικούς ζωντανούς οργανισμούς, και καμία για συγκεκριμένες σύγχρονες τεχνολογίες. Όλα η τεχνολογία ουσιαστικά εντασσεται στο για το εργαλείο (ilo) και προστίθονται, εάν είναι επιθυμητό, άλλες που περιγράφουν διαφορετικές λειτουργίες. Η αντιμετώπιση αυτής της επιλογής, Huff μίλησε για μια διαχωριστική γραμμή στην κοινότητα Τόκι Πόνα. «Υπάρχει ένα πνεύμα που λέει ότι η Τόκι Πόνα είναι σε θέση να εκφράσει αυτά τα πράγματα, γι ‘αυτό πρέπει εκφράζουμε αυτά τα πράγματα. Υπάρχει και ένα άλλο πνεύμα που λέει ότι ίσως υπάρχουν πράγματα που απλά δεν χρειάζεται εκφράσουμε.”
Δες επίσης: 10″ to Genius: Τι έγινε με το ψήφισμα Ελληνικής VS Αγγλικής γλώσσας;
