fbpx

Η ηθική του διαλόγου… 40 χρόνια διαβουλευτικής Δημοκρατίας!

Θα χρειαζόταν πιστεύω στο 2014 να προλογίσω το παρόν άρθρο μιας και η απαιδευσιά και η αμορφωσιά είναι κύριο χαρακτηριστικό της εποχής μας (για να μην πω η εξυπνοβλακεία) …

Η ηθική του διαλόγου στηρίζεται στις εξιδανικευτικές προϋποθέσεις της επικοινωνιακής δράσης που αποβλέπει στη συνεννόηση [ απουσία εξωτερικών και εσωτερικών εξαναγκασμών, επικράτηση του καλύτερου επιχειρήματος κ.ο.κ. Οι κανόνες που την διέπουν είναι αυτές οι προϋποθέσεις. Ερώτημα: Είναι δυνατή η ανεύρεση τέτοιων κανόνων που να ισχύουν για κάθε κοινωνία και κάθε εποχή;

Η σκέψη μας καθορίζεται από τις ιδιαίτερες αντιλήψεις της κοινωνίας και της εποχής στην οποία ανήκουμε και δεν μπορούμε να τοποθετηθούμε σε ένα σημείο θέασης της πραγματικότητας έξω από την κοινωνία και την ΙΣΤΟΡΙΑ.

Μήπως οι κανόνες που συλλαμβάνουμε είναι οι κανόνες μόνο για την δική μας κοινωνία και δεν ισχύουν για άλλη; Αυτό ας θεωρηθεί πρόκληση για τον ενίοτε “εχθρό” της Κυπριακής Δημοκρατίας, την Τουρκία. Οι κανόνες που διέπουν την δική μας κοινωνία δεν διέπουν κατ’ ανάγκη την Τουρκία.

Δύο είδη  κοινωνικών δράσεων υπάρχουν:

Α) Η επικοινωνιακή. Εδώ τα άτομα επιδιώκουν τη συνεννόηση με τους άλλους, δηλαδή την εύρεση κοινά αποδεκτών τρόπων δράσης με βάση τις εξιδανικευτικές προϋποθέσεις της επικοινωνίας

Β) Η εργαλειακή ή στρατηγική δράση, όπου τα άτομα επιδιώκουν την επίτευξη των ιδιαίτερων στόχων τους ακόμη και σε βάρος των άλλων.

Η εργαλειακή δράση εμπεριέχει ωφελιμιστική και ατομιστική ηθική.

Σύμφωνα με τον φιλόσοφο Habermas και την θεωρία κοινωνικού συμβολαίου που προτείνει, η “αλήθεια” είναι αυτό στο οποίο συμφωνούν οι συμμετέχοντες σε ορολογικούς διαλόγους. Ηθικό και δίκαιο, άρα, είναι αυτό που θα δεχθούν όλοι ως ηθικό και δίκαιο μέσα από ορθολογικούς διαλόγους με βάση τα καλύτερα επιχειρήματα για το τι είναι ηθικό και δίκαιο.

Έχουμε όμως λόγους να πιστεύουμε ότι αυτή η συναίνεση είναι δύσκολη, όχι όμως ανέφικτη. Ο πλουραλισμός των αξιών στις σύγχρονες κοινωνίες δυσχεραίνουν τη συμφωνία ατόμων όταν αυτά δέχονται άλλες αξίες. Για παράδειγμα έχουμε όλη την αξία της ελευθερίας κατά νου; Έχουν όλοι την αξία του Έρωτα ως τέτοιο στο μυαλό τους;  Στην Συρία και Παλαιστίνη δεν συμβαίνει η ελευθερία να έχει την ίδια αξία όπως στην Τουρκία και ύστερα στην Κύπρο. Άρα πώς είναι δυνατόν, ακόμα και αν η πλειοψηφία συναινέσει ορθολογικά για την ελευθερία για παράδειγμα των γυναικών, αυτή η ελευθερία να είναι άριστη και δίκαιη για όλους; Αν αύριο για παράδειγμα μια πλειοψηφία τρελλών σε μια κοινωνία συμφωνήσουν, πάντα με τα δικά τους ορθολογικά δεδομένα, ότι ο ήλιος ανατέλλει από τη δύση και τυγχάνει να περνάω εγώ από εκεί, είμαι αναγκασμένη να πιστέψω ότι συμφώνησε η πλειοψηφία;

Θα πρέπει λοιπόν σε τέτοια ζητήματα ηθικής ,που στην περίπτωση της Κύπρου αφορούν την ελευθερία, ιδιοκτησία, χρήση και κατοχή γης, να υπάρχει μια αντικειμενική αλήθεια. Κάποιος θα έλεγε πώς αυτό είναι μια διαισθητική γνώση των ομιλητών. Είναι όντως; Και στην περίπτωση που οι ομιλητές συνέρχονται για να ανακαλύψουν μια κοινή αλήθεια, γιατί η προκατάληψη αυτή των ομιλητών αποδεικνύει ότι υπάρχει πράγματι μια τέτοια αλήθεια. Στην συγκέντρωση Ευρωπαϊκών οργάνων για το θέμα της Κύπρου, όλοι συμφωνούν οτι θα μιλήσουν ορθολογικά για την εξεύρεση λύσης δίκαιης και βιώσιμης. ΥΠΑΡΧΕΙ; Με ποιά προϋπόθεση συμβαίνει αυτή η διαβούλευση; Έχουν όλοι κατά νου τη σημαίνει ο όρος Δημοκρατία; Τι είναι αυτή για την Τουρκία, τι για εμάς, τι για την Αγγλία, τι για την Αμερική; Ή δεν μας ενδιαφέρει; Και αν δεν μας ενδιαφέρει, γιατί να ενδιαφέρει οποιονδήποτε άλλον;

Η ηθική του διαλόγου λοιπόν θα πρέπει να πηγάζει από αναπόφευκτες καθολικές δομές της ανθρώπινης επικοινωνίας. Η δημοκρατία είναι μια αυθαίρετη προτίμηση, ή μια ιστορική ιδιομορφία ορισμένων κοινωνιών.

Όποιος αποδεχτεί τα πιο πάνω ως αλήθεια, τότε κατάντησε δογματικός. Γιατί πάει να πει πως η ηθική του διαλόγου αυτού και ειδικότερα η διαβουλευτική δημοκρατία  εκφράζει μια γενική και βέβαιη αλήθεια. Είναι όντως τέτοια ή θα αρχίσουμε να συζητάμε για εκείνη ως ιδέα και αν δεν φτάσουμε στο σημείο να καταλήξουμε στις απαρχές της , τότε να θεωρήσουμε ότι αποτύχαμε; Αποτύχαμε αν ξεκινήσουμε να πιστεύουμε οτιδήποτε ως αλήθεια. Εκεί οδεύουμε φίλτατοι συμπολίτες, εκεί είμαστε… Με αυτό τον τρόπο υποσκάπτεται η διάθεση για κριτική στην ηθική και στις αδυναμίες της.

Συμπέρασμα: Η καλλιέργεια δογματισμού και πίστης σε βέβαιες αλήθειες έρχεται σε αντίθεση ευρύτερα με την ηθική της αμφισβήτησης που θα πρέπει να προάγει η δημοκρατία. Η κοινωνική αμφισβήτηση αποτελεί έκφραση της ελευθερίας των πολιτών  και επιτρέπει την διόρθωση αδικιών, ανισοτήτων και ανελευθεριών, σε κάθε δημοκρατική κοινωνία.  Οι πολιτικοί θεωρούν πως η συνταγματική κατοχύρωση των φιλελεύθερων δικαιωμάτων αρκεί για να διασφαλίσει τη διεξαγωγή ορθολογικών διαλόγων στην κοινωνία των πολιτών. Είναι όμως αποδεκτή μια τέτοια θέση; Το γραφειοκρατικό κράτος των σύγχρονων φιλελεύθερων δημοκρατιών λειτουργεί παράλληλα με την οικονομία της αγοράς. Επομένως τα δικαιώματα, οι εκλογές, τα δημοψηφίσματα αρκούν για να διασφαλίσουν ορθολογικούς διαλόγους;

Η ανεξαρτησία από μέρους μας είναι και πάλι σχετική. Η αναδιανομή του πλούτου μέσω του προϋπολογισμού, η νομοθετική εξουσία βασιζόμενη στο μονοπώλιο της νόμιμης βίας, ο έλεγχος της εκπαίδευσης, η ρύθμιση των Μ.Μ.Ε κ.ο.κ επιτρέπει σε μεγάλο βαθμό την άσκηση επιρροής από την κυβέρνηση και το κράτος στην κοινωνία των πολιτών, τον επηρεασμό και τον περιορισμό των ελεύθερων διαλόγων μέσα και έξω από την κοινωνία. Το ίδιο ισχύει και για τα ισχυρά οικονομικά συμφέροντα της αγοράς.

Αν διατηρηθεί το σύγχρονο κράτος και η οικονομία της αγοράς στην κοινωνία της διαβουλευτικής δημοκρατίας θέτει σε σοβαρό κίνδυνο την κινητήριο δύναμη αυτής της δημοκρατίας, την πραγματοποίηση ελεύθερων διαλόγων μεταξύ των πολιτών και άρα των θεσμοθετημένων οργάνων.

Η διαβουλευτική δημοκρατία είναι ΤΥΠΙΚΗ. Οι πολίτες δεν συμμετέχουν κατ’ ανάγκην άμεσα και ενεργά. Δεν ενδιαφέρεται για την δημιουργική και οραματική διάσταση της δημοκρατικής πολιτικής.  Χάνει το στοιχείο του οράματος και της συλλογικής δημιουργίας νέων κοινωνικών μορφών ζωής. Χάνει τη δύναμη να εμπνέει και να υποκινεί τους πολίτες να συμμετέχουν στην πολιτική ζωή.

Το πιο πάνω γράφεται με γνήσιο ενδιαφέρον για τον τόπο μου. Και αν κάποιοι δεν καταλάβατε όσα είπα, μην ανησυχείτε, κάποια από εκείνα τα δήθεν μεγάλα των πολιτικών λόγια ούτε και εγώ τα κατανοώ. Είναι ιδέες, όλα είναι ιδέες. Η μοιρασμένη γη ιδέα και αυτή, για το σκεπτικό κάποιων. Η ένωση ιδέα, τα δύο συνιστώνται κράτη ιδέα.. Κοιμηθείτε με αυτές, ξυπνήστε και φάτε με αυτές. Άλλωστε και ο Θάνατος είναι ιδέα. Όταν θα έρθει απλώς θα τον δεχτούμε…

“Όποτε οι λαοί προσθέτουν ένα επίθετο στη δημοκρατία, δεν υπάρχει δημοκρατία” – Dennis Prager, 1948-, Αμερικανός υπερσυντηρητικός παρουσιαστής

 

Follow Us

45,341FansLike
11,539FollowersFollow
17,300FollowersFollow
1,070SubscribersSubscribe

Trending