Όλα τα έμψυχα όντα στον κόσμο έχουν δημιουργηθεί με αγάπη. Ο θάνατος μας απομακρύνει τον πόνο της ανθρώπινης ζωής, μα και τη χαρά μαζί. Όταν αναλογιστούμε την αποτίμηση των πράξεών μας και τα νοήματα που προσδίδονται σε αυτές, λαμβάνουμε ένα παράδοξο μήνυμα.
Το παράδοξο βρίσκεται στην αξιολόγηση των γεγονότων. Για ο,τιδήποτε έχει συμβεί αναλογεί επιτυχία και αποτυχία συνάμα. Όταν έχεις νικήσει, αποδεικνύεται η αξία σου σε σύγκριση με τους αντιπάλους σου. Δέχεσαι τον έπαινο των συναγωνιστών σου. Χαίρεσαι το ωραίο τρόπαιο με το οποίο βραβεύεσαι. Οι συγγενείς σου παινεύονται για σένα με περηφάνια. Έχεις επιτύχει! Συνάμα, ίσως συνεπαίρνεσαι από το αίσθημα της υπεροχής, την κολακεία των θαυμαστών και την ζήλια. Αυτά, σε κάποια διάσταση του εαυτού σου, αποτυπώνονται ως αποτυχία. Διότι δίνουν έναυσμα στην κριτική των ανθρώπων που αγαπάς και σε αγαπούν.
Η αποτυχία είναι μέρος της ζωής. Στη ρητορική του Αριστοτέλη (μτφρ Λυπουρλής, Δ., 2002), όπου περιγράφονται οι διαφορές των νεαρών και ενηλικιωμένων ανθρώπων, ως κεντρική δύναμη επιρροής παρουσιάζεται η αποτυχία. Το ανθρώπινο πνεύμα κινητοποιείται από την εκτίμηση της δύναμής της, προς την αποδοχή της ευθύνης, της αναγκαιότητας για προσπάθεια και της αβεβαιότητας της γνώμης. Με αυτή την οπτική, η επιτυχία λαμβάνει θέση επικύρωσης των προσπαθειών ενός ανθρώπου ισάξιου με κάθε άλλο πλάσμα στον κόσμο.
Μαρία Κανικλίδου
