Το Πρώτο Παγκύπριο Συνέδριο στο επίκεντρο του Επιστημονικού ενδιαφέροντος
Η καταπολέμηση της διαφθοράς και η αντίδραση της κοινωνίας έχουν εντατικοποιηθεί τον τελευταίο καιρό. Η σεξουαλική εγκληματικότητα επεκτείνεται, αλλά αρχίζουν να λαμβάνονται μέτρα για την αντιμετώπιση της. Ο αγώνας ενάντια στο κυβερνοέγκλημα θα είναι μακρύς, ενώ το πρόσωπο της Δημοκρατίας σε όλες του τις εκφράσεις διέρχεται πρωτοφανή κρίση. Το Κράτος και η Διαφθορά, η Ποινική καταστολή, και άλλες θεματικές ενότητες, εξετάστηκαν ενδελεχώς στο Πρώτο Παγκύπριο Συνέδριο Ποινικού Δικαίου και Εγκληματολογίας, που συνδιοργάνωσαν επί δύο ημέρες, στις εγκαταστάσεις του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, στη Μακεδονίτισσα, το Ινστιτούτο Ποινικών Σπουδών και Εγκληματολογίας του Πανεπιστημίου Λευκωσίας και το Εργαστήριο Ποινικών και Εγκληματολογικών Ερευνών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Η επιτυχία δεν οφειλόταν μόνο στη μεγάλη συμμετοχή εισηγητών (άνω των 80) και συνέδρων (άνω των 450) από την Κύπρο και την Ελλάδα. Οφειλόταν επίσης στις υψηλού επιπέδου εισηγήσεις καταξιωμένων επιστημόνων, καθώς και προσωπικοτήτων του δημοσίου βίου, στο πλαίσιο των ιδιαίτερα επίκαιρων για την εποχή μας θεματικών του Συνεδρίου, οι οποίες μάλιστα εξετάσθηκαν (και αυτή ήταν η πρωτοτυπία του Συνεδρίου) κάτω από το διπλό πρίσμα του Ποινικού Δικαίου και της Εγκληματολογίας. Προσεγγίσθηκαν έτσι οι εξής θεματικές:
Ι. Κράτος και Διαφθορά. Αυτή υπήρξε μια πολύ σημαντική θεματική, με την οποία άλλωστε ξεκίνησε το Συνέδριο. Εξετάσθηκαν η σχέση της διαφθοράς με επιμέρους φαινόμενα, όπως η φοροδιαφυγή, οι δημόσιες συμβάσεις, οι πολυεθνικές, οι τομείς μετανάστευσης και ασύλου, οι κοινοτικές επιδοτήσεις, η πολιτική, τα ΜΜΕ, καθώς και ζητήματα συναφή με τη χάραξη μιας Εθνικής Στρατηγικής κατά της Διαφθοράς. Επίσης με την υλοποίηση μέτρων επιείκειας για τους υπαιτίους, όταν συνεργάζονται με τις Αρχές. Κεντρικό πόρισμα των εισηγήσεων αυτής της θεματικής, όπου προήδρευσε ο καθηγητής Νέστωρ Κουράκης, υπήρξε το ότι η καταπολέμηση της διαφθοράς, λόγω της κρίσης, έχει γίνει εντατικότερη ενώ η αντίδραση της κοινωνίας εντονότερη τα τελευταία χρόνια, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Κύπρο.
ΙΙ. Σεξουαλική εγκληματικότητα, Πορνεία και Εμπορία Ανθρώπων (Trafficking). Αυτή ήταν άλλη μια θεματική, από τις σπουδαιότερες του Συνεδρίου. Υπό την προεδρία της καθηγήτριας Δήμητρας Σορβατζιώτη, ερευνήθηκαν ζητήματα όπως: ο αιμομικτικός βιασμός, η παιδική πορνογραφία με έμφαση στη Σύμβαση του Λανθαρότε και την ισχύουσα νομοθεσία σε Κύπρο και Ελλάδα, η σεξουαλική παρενόχληση, η πορνεία, η εμπορία ανθρώπων, αλλά και πρακτικά ζητήματα όπως η λήψη καταθέσεων από ανήλικα θύματα σε ποινικές υποθέσεις και οι τρόποι καταπολέμησης της σεξουαλικής κακοποίησης. Το κεντρικό συμπέρασμα υπήρξε ότι το πρόβλημα αποκτά όλο και μεγαλύτερη εξάπλωση, με την υποβοήθηση και της ψηφιακής τεχνολογίας, αλλά ότι τα τελευταία χρόνια η αντίστοιχη αντίδραση της κοινωνίας και των φορέων εξουσίας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο έχει αρχίσει να δημιουργεί την αίσθηση πως η κατάσταση τίθεται, έστω στοιχειωδώς, υπό έλεγχο.
ΙΙΙ. Κυβερνοέγκλημα και Οργανωμένο Έγκλημα. Η θεματική αυτή, υπό την προεδρία της Καθηγήτριας Αθανασίας Συκιώτου, πέρα από την αυτοτέλειά της στη διερεύνηση ζητημάτων όπως «τα βαθειά νερά» τουHacking, συμπλήρωσε τις δύο προηγούμενες θεματικές από δύο πλευρές: Πρώτον, από την άποψη τουmodus operandi, με ανάλυση δηλαδή, του τρόπου με τον οποίο επιχειρείται διαδικτυακά η διάπραξη εγκλημάτων όπως η εμπορία ανθρώπων (cybertrafficking) και η παιδική πορνογραφία, και δεύτερον, από την άποψη των φορέων αυτής της επικίνδυνης εγκληματικότητας, που σε τελευταία ανάλυση ανάγεται, όπως η διαφθορά και το «ξέπλυμα χρήματος», στο λεγόμενο Οργανωμένο ΄Εγκλημα. Η αναμφισβήτητη οικονομική και πολιτική ισχύς όσων προσώπων βρίσκονται πίσω από το οργανωμένο έγκλημα αποτελεί εδώ τη μεγάλη δυσκολία για τους σύγχρονους πολίτες, να διαμορφώσουν τη ζωή τους μέσα σε συνθήκες πραγματικής ασφάλειας, ελευθερίας και δικαιοσύνης, χωρίς να παρασύρονται από το (διαδικτυακό) οργανωμένο έγκλημα. Το διακύβευμα αυτό συνιστά παράλληλα και τη μεγάλη πρόκληση για τους εφαρμοστές της αντεγκληματικής πολιτικής, δηλαδή να πετύχουν τη στρατηγικά μελετημένη καταπολέμηση του (διαδικτυακού) οργανωμένου εγκλήματος. ΄Οπως φάνηκε από τις συζητήσεις, ο αγώνας εδώ, προμηνύεται μακρόχρονος και πολυμέτωπος.
- IV. Ποινική Καταστολή και Ποινές. Η θεματική αυτή, υπό την προεδρία των καθηγητών Αρη Χαραλαμπάκη και Δήμητρας Σορβατζιώτη, επικέντρωσε την προσοχή της σε δύο επιμέρους ζητήματα, που αποτελούν και τη βασική ενασχόληση της Ποινικολογίας τα τελευταία χρόνια: Αφενός στην εναρμόνιση των πρακτικών της Ποινικής Καταστολής, όπως αυτές εφαρμόζονται σήμερα στην Ελλάδα και την Κύπρο, με τις θεμελιώδεις αρχές ενός Κράτους Δικαίου (π.χ. αρχή της αναλογικότητας). Αφετέρου, στη διερεύνηση της δυνατότητας για ευρύτερη εφαρμογή «εναλλακτικών» μέτρων και ποινών, όπως η κοινωφελής εργασία και ο κατ’ οίκον περιορισμός με ηλεκτρονική παρακολούθηση («βραχιολάκι»). Επίσης, στο πλαίσιο αυτής της θεματικής αναλύθηκαν σημαντικά σύγχρονα θέματα, όπως οι νέες τάσεις για επανορθωτική δικαιοσύνη, ώστε να τυγχάνουν βοήθειας τα θύματα ενός εγκλήματος.
Οι παραπάνω θεματικές συμπληρώθηκαν από άλλους επιμέρους σύγχρονους προβληματισμούς, όπως η ανάγκη για μεταρρυθμίσεις στο σωφρονιστικό σύστημα, η δυνατότητα άφεσης της ποινής από τον δικαστή, η ποινική ευθύνη εταιρειών, η εφηβική παραβατικότητα και η ενδοοικογενειακή βία. Το Συνέδριο έκλεισε με διαδραστικά εργαστήρια για την ψηφιακή τρομοκρατία και την εξιχνίαση εγκλημάτων, που διοργάνωσε το «Κωνστάντειον Κέντρο Εγκληματολογίας και Δικανικών Επιστημών Κύπρου».
Λόγω της σημασίας των ανωτέρω εισηγήσεων για την ενημέρωση των φοιτητών, αλλά και για την προώθηση ενός εποικοδομητικού διαλόγου μεταξύ επιστημόνων, σχεδιάζεται η βιντεοσκοπημένη παρουσίαση σε συνεχή βάση των εισηγήσεων του Συνεδρίου σε ειδική ιστοσελίδα. Όπως τόνισε ο καθηγητής Κουράκης, το Πρώτο Παγκύπριο Συνέδριο, «αποτέλεσε ίσως το σπουδαιότερο έως τώρα ακαδημαϊκό “γεγονός ” για το 2015, στην Κύπρο, ενώ θα συνεχίσει να αποτελεί για αρκετό χρόνο ακόμη το επίκεντρο διαλόγου και συζήτησης μεταξύ Ελλήνων και Κυπρίων εγκληματολόγων, ποινικολόγων και διαμορφωτών της αντεγκληματικής πολιτικής».
