Πολιτικοποιημένος πολίτης και «στρατευμένος» ιστορικός, με έργο που σε καμία περίπτωση δεν κρύφτηκε πίσω από μια δήθεν προσέγγιση, υπήρξε ο ιστορικός Ρολάνδος Κατσιαούνης. Στη μνήμη του οποίου οργανώθηκε διήμερο συνέδριο από το Ινστιτούτο Μαζικής Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, το Ινστιτούτο Ερευνών Προμηθέας, το Τμήμα Τουρκικών και Μεσανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου και το Τμήμα Δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου Frederick.
Στο Συνέδριο αυτό, που χωρίστηκε σε τέσσερις Συνόδους, μίλησαν περισσότεροι από 25 εισηγητές για δεκάδες ενδιαφέροντα ζητήματα, ενώ κύριος ομιλητής ήταν ο Γιώργος Μαργαρίτης, καθηγητής Ιστορίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, με θέμα: «Η Κύπρος και η Μεσόγειος στον καιρό του Ψυχρού Πολέμου»
«Ένας χρόνος συμπληρώνεται (30 Ιουνίου) από την απώλεια του Ρολάνδου, ο οποίος αφιέρωσε την ζωή του στην ιστορική επιστήμη και στη μελέτη των ιστορικών πηγών με υποδειγματικό, συστηματικό και διεξοδικό τρόπο» επισήμανε ο Γιάννος Κατσουρίδης, Επιστημονικός Διευθυντής του Ινστιτούτου Ερευνών ο «Προμηθέας». Προσθέτοντας πως ο Κατσιαούνης ήταν ο πρώτος Κύπριος μαρξιστής ιστορικός , αλλά ότι «δίκαια μπορεί να θεωρηθεί ως ένας από τους κορυφαίους Κύπριους ιστορικούς με έργο που ξεπερνά τα στενά όρια της μικρής πατρίδας μας».
Ο ομιλητής είπε επίσης πως το διήμερο αυτό συνέδριο αποτελεί μέρος μιας αλυσίδας δράσεων που αποφάσισε το Ινστιτούτο Ερευνών «Προμηθέας» περιλαμβανομένης της καθιέρωσης «ετήσιου βραβείου ιστορικής, πολιτικής και κοινωνικής έρευνας Ρολάνδου Κατσιαούνη και την ονομασία της μεγάλης ψηφιακής βάσης δεδομένων του « Προμηθέα», σε «ψηφιακό αρχείο σύγχρονης πολιτικής και κοινωνικής ιστορίας Ρολάνδου Κατσιαούνη».
«Ο Ρολάνδος Κατσιαούνης ήταν ανατρεπτικός ως προς τις ηγεμονικές θεωρήσεις της Κυπριακής ιστορίας και άξιος «απολογητής» και υπερασπιστής της εργατικής τάξης (των καημών, θέσεων και αγώνων των εργαζομένων) υποστήριξε ο κοινωνιολόγος Δρ. Νίκος Περιστιάνης, Πρόεδρος του ΔΣ του Πανεπιστημίου Λευκωσίας. Επισημαίνοντας πως ο εκλιπών ιστορικός της Αριστεράς/ΑΚΕΛ μας έδωσε για πρώτη φορά μια ιστορία του τόπου μέσα από τα μάτια των απλών ανθρώπων, των κατατρεγμένων και καταφρονεμένων – σε αντιδιαστολή με την ιστορία που εστιάζει στις κυρίαρχες ομάδες και την ελίτ του τόπου. Οι αναλύσεις του Κατσιαούνη είναι πρωτοπόρες και το έργο του αξεπέραστο, αφού κατάφερε να συνδυάσει την μακρο – ανάλυση (με έμφαση στην οικονομία και την αλλαγή των δομών), με την μικρο – ανάλυση (που εστιάζει στη ζωή, τις σκέψεις και εμπειρίες των απλών ανθρώπων και των κοινωνικών ομάδων).
Ο Γιαννάκης Κολοκασίδης, ιστορικός, Πρόεδρος του ΔΣ του Ινστιτούτου Ερευνών «Προμηθέας», επισήμανε πως ο Ρολάνδος Κατσιαούνης συνδύασε το ιδεολογικό υπόβαθρο και την άρτια επιστημονική γνώση στην προσπάθεια του να συγγράψει από προοδευτική σκοπιά τη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου. «Ήταν πεποίθηση του Ρολάνδου Κατσιαούνη , ότι δεν μπορεί να υπάρξει ιστορικός κλεισμένος σε μια ακαδημαϊκή γυάλινη σφαίρα και κατ’ επέκταση ιστορία αυστηρά ουδέτερη με την έννοια που της προσδίδουν ορισμένοι», τόνισε. Για να προσθέσει πως ο Ρολάνδος Κατσιαούνης δεν υπήρξε προπαγανδιστής και σε αντίθεση με ότι ίσως θα πιστεύουν κάποιοι , είχε κριτική θεώρηση ορισμένων πτυχών της ιστορίας του ΑΚΕΛ στο οποίο ανήκε. « Επειδή ακριβώς δεν έκρυψε την ταυτότητα και τα πιστεύω του βρήκε πολλές κλειστές πόρτες στη ζωή του και χρειάστηκε να δώσει αγώνες στην επιστημονική του σταδιοδρομία. Ο Ρολάνδος, ένας γνωστός μαρξιστής ιστορικός, απλά δεν χωρούσε στο σύστημα», κατέληξε.
