Από το 2010 όπου ξεκίνησε η πολιτική λιτότητας στην Ευρώπη και εφαρμόστηκαν μέτρα για δήθεν επανεκκίνηση της οικονομίας (πακετάκι από τη Τρόικα) γινόμαστε μάρτυρες μιας πρωτοφανούς βαθιάς κρίσης. Έχει τις ρίζες της στο λανθασμένο τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι θεσμοί της Ε.Ε. και στην αγανάκτηση και απελπισία που απορρέει από τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν την κρίση οι ευρωπαϊκοί θεσμοί.
Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν πληγεί απ’ όταν ξεκίνησε η ύφεση του 2008.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πλήγηκαν μικρομεσαίοι, συνταξιούχοι, φοιτητές, άνεργοι, συμβασιούχοι, δημόσιοι υπάλληλοι, αγρότες, φορολογούμενοι και γενικότερα η μεσαία τάξη είναι αυτή που σηκώνει ολόκληρο το φορτίο της οικ. κρίσης. Άνθρωποι χάνουν καθημερινά τις δουλειές τους, οι δημόσιες υπηρεσίες αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες κάθε πολίτη ξεχωριστά, οι κρατικές δαπάνες για τη δημόσια υγεία και την εκπαίδευση μειώνονται συνεχώς, ο βασικός μισθός φτάνει στα όρια εξαθλίωσης (παρόλο που προσπαθούν να σε πείσουν ότι όταν είσαι εγκρατής τα βγάζεις πέρα) οπότε τι απομένει; Μια χώρα σε πλήρη αποσύνθεση. Αναρωτιέμαι πως θα επανεκκινηθεί η οικονομία και οι αγορές και πως θα επέλθει ανάπτυξη όταν ακολουθούμε ένα μοντέλο λιτότητας (το οποίο συμπεριλαμβάνει περικοπές σε μισθούς, ιδιωτικοποιήσεις, μειωμένα κονδύλια στις δημόσιες υπηρεσίες, παγοποίηση προσλήψεων, περικοπές στις συντάξεις, κλπ.) το οποίο έχει αποδειχθεί ότι όχι μόνο δε σώζει την οικονομία των χωρών αλλά σφίγγει κι άλλο το λουρί. Γιατί είναι έτσι κατασκευασμένο, ώστε να σώσει τις τράπεζες και μεγαλοεπιχειρηματίες με επενδυμένα κεφάλαια και όχι τον απλό πολίτη.
Εγώ οικονομολόγος δεν είμαι. Βλέπω όμως ξεκάθαρα πως τα μέτρα που εφαρμόζονται αποτυγχάνουν παταγωδώς. Δεν είμαι ειδήμων σε χρηματοοικονομικά ζητήματα αλλά καταλαβαίνω πως όλο αυτό με τη λιτότητα, είναι ένας φαύλος κύκλος, κι ας επιμένουν με σθένος πως τα αποτελέσματα του συγκεκριμένου μοντέλου θα φανούν μακροπρόθεσμα. Εν έτη 2015/16 τι γίνεται; Πώς θα βλέπει ο άνθρωπος μακροπρόθεσμα όταν το παρόν μοιάζει πιο σκοτεινό από ποτέ; Πού θα βρει την αισιοδοξία να ελπίζει; Μέσα στην εξαθλίωση που στην οποία ζει; Θα πρέπει να καταλάβουν οι πολιτικοί ηγέτες θεσμών όπως της Τρόικα, της ΕΚΤ, του ΔΝΤ, καθώς και οι κυβερνήσεις των χωρών που συνεχίζουν να υπογράφουν μνημόνια ότι η οικονομική κρίση και τα συνεπακόλουθα μέτρα που αποτελούν δικό τους τέχνασμα (για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών; ), έχουν γίνει αφορμή για την έξαρση των νεοναζιστικών και νεοφασιστικών, ακραίων πολιτικών ομάδων που έχουν ως κύριο μέλημα τον ‘αφανισμό’ κάθε αλλοδαπού στοιχείου από τις χώρες στις οποίες εδρεύουν, με αποκορύφωμα το πρόβλημα του μεταναστευτικού.
Όσο και να καταδικάζουμε τέτοιου είδους ομάδες, θα πρότεινα να σταματήσουμε να εκπλησσόμαστε και να σοκαριζόμαστε με την άνοδο των ποσοστών των ακροδεξιών πολιτικών ομάδων. Είναι η φωνή στην αντιμνημονιακή πολιτική, είναι η ελπίδα του κόσμου που είδε τις ελπίδες του με την αριστερά να καταρρακώνονται. Ας αναλογιστούμε λοιπόν, πως δεν είναι πρωτοφανές φαινόμενο η άνοδος του ναζισμού και φασισμού σε περιόδους κρίσεων. Η ιστορία μας έχει (απο)δείξει πως μετά από μια μεγάλη ύφεση, έρχονται στο προσκήνιο πολιτικές ομάδες οι οποίες βρίσκονταν στην αφάνεια, με μια νέα, ‘προοδευτική’ μορφή ακραίου εθνικισμού και υπόσχονται να φέρουν την αλλαγή στις κοινωνίες που έχουν πληγεί από την οικ. ύφεση, τη διαφθορά, τη φοροδιαφυγή και την πλουτοκρατία.
Ας σταματήσουμε λοιπόν δήθεν να σοκαριζόμαστε με τα υψηλά ποσοστά που καταγράφουν τα συγκεκριμένα κόμματα, καθώς όταν οι δημοκρατικές μέθοδοι και οι κοινοβουλευτικές δημοκρατίες αδυνατούν να επιφέρουν ουσιαστικές λύσεις στο πρόβλημα και όταν αριστερές ομάδες οι οποίες υπόσχονταν αντιμνημονιακή πολιτική και τερματισμό των μέτρων λιτότητας, αθετούν τις υποσχέσεις τους μόλις ‘καθίσουν’ στην εξουσία, ο απλός πολίτης θα οδηγηθεί στις παραγκωνισμένες πολιτικές ομάδες, με τον ακραίο εθνικισμό γιατί είναι και οι μόνες οι οποίες ανοικτά δηλώνουν ενάντια των θεσμών, των μνημονίων και της λιτότητας.
Δεν λέω ότι είναι λύση ο εθνικισμός. Αντίθετα κάθε είδος ακραίου εθνικισμού είναι επικίνδυνο για τις κοινωνίες, ιδίως όταν συνδυάζεται με δυνάμεις νεοναζισμού και νεοφασισμού. Κατανοώ την επανεμφάνιση αυτών των πολικών ομάδων όμως, ειδικά σε περιόδους κρίσεων. Αυτό το οποίο συμπεραίνεται από τις πρόσφατες εκλογές σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, είναι πως οι πληγέντες από την οικ. κρίση: μικρομεσαίοι, συνταξιούχοι, φοιτητές, άνεργοι, συμβασιούχοι, δημόσιοι υπάλληλοι, αγρότες, και γενικότερα η μεσαία τάξη, στηρίζονται τώρα σε ένα εναλλακτικό μοντέλο ‘επανεκκίνησης της οικονομίας’ και παρόλο που οι ακροδεξιές και ακροαριστερές ομάδες δεν τους προσφέρουν ουσιαστικές λύσεις, κλείνουν θετικά προς αυτές, σε μια απελπισμένη προσπάθεια να ξανακερδίσουν την χαμένη τους αξιοπρέπεια. Όποτε και οι ακροδεξιές ομάδες ξέρουν σε ποιους να απευθυνθούν: στην εργατική τάξη, τους συνταξιούχους, τους μαθητές, τους άνεργους και όλους αυτούς που στερούνται πανεπιστημιακής μόρφωσης, διότι αποτελούν τις επιρρεπείς και ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού που κτύπησε ανελέητα η κρίση.
Το κύμα μεταναστών δεν αποκάλυψε ξαφνικά το τέρας του εθνικισμού, καθώς αυτό προϋπήρχε απλά δεν έβρισκε το κατάλληλο έδαφος για να κάνει την εμφάνιση του. Με την οικ. κρίση λοιπόν και τα συνεπακόλουθα μέτρα αντιμετώπισης, βρήκαν ευκαιρία οι πρώην παραγκωνισμένες πολιτικές ομάδες να μεταφέρουν τις αντιλήψεις τους περί μεταναστών και οικονομίας στα έδρανα της βουλής και να πείσουν τους πολίτες πως οι αλλοδαποί είναι το ‘μίασμα’ των κοινωνιών τους, αφού εκμεταλλεύονται περισσότερα προνόμια από αυτούς μέσα στο ίδιο τους το κράτος, δουλεύουν εις βάρος τους και είναι ΟΛΟΙ ΑΝΕΞΑΙΡΕΤΩΣ βιαστές και δολοφόνοι. Για μένα δε φταίνε ούτε οι μεν ούτε οι δεν. Όταν αποτυγχάνει η δημοκρατία (την οποία υποτίθεται αντιπροσωπεύει η Ε.Ε.) να επαναφέρει την αξιοπρέπεια των ανθρώπων και να αντιμετωπίσει τον εμφανής ταξικό διαχωρισμό που προκύπτει από μια οικ. ύφεση, τότε οι άνθρωποι βρίσκουν ‘καταφύγιο’ σε ακραίες πολιτικές ομάδες.
Τότε είναι που συνειδητοποιούμε τα ποικίλα πρόσωπα της οικονομικής κρίσης: ξενοφοβία, εθνικισμός, ακροδεξιές ομάδες, νεοφασισμός/νεοναζισμός, ρατσισμός, ταξικός διαχωρισμός, έλλειψη εμπιστοσύνης προς τη δημοκρατία, έλλειψη ασφάλειας.
Βιώνουμε εδώ και 5 χρόνια μια βαθιά κρίση αξιών.
Ο άνθρωπος θέλει να ζει με αξιοπρέπεια. Όσο του στερείς αυτό το δικαίωμα, τόσο θα σε πολεμά. Και ας μην έχει τα μέσα.
Είναι όμως λογικό να βλέπεις όλα αυτά τα πρόσωπα της κρίσης να εμφανίζονται σε κοινωνίες όπου έχουν εκμηδενιστεί τα δικαιώματα των πολιτών και το αναντίρρητο δικαίωμα σε μια αξιοπρεπή ζωή.
