Τόσο στην Κύπρο όσο και διεθνώς, τα θέματα ψυχικής υγείας αποτελούν μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η νεολαία σήμερα, ως αποτέλεσμα της πανδημίας. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, στις 10 Οκτωβρίου 2021, ο Οργανισμός Νεολαίας θέλει να τονίσει τη σημασία της ψυχοκοινωνικής ενδυνάμωσης των νέων, την οποία προωθεί τόσο μέσα από τις υπηρεσίες και τα προγράμματά του, όσο και μέσω της συμβολής του στη διαμόρφωση πολιτικών σε θέματα νεολαίας.
Με βάση τα αποτελέσματα της ad-hoc Ομάδας Εργασίας Covid-19 που σύστησε ο Οργανισμός Νεολαίας το Μάιο του 2020, οι ψυχοκοινωνικές προκλήσεις αναδεικνύονται ως μια από τις σημαντικότερες επιπτώσεις της πανδημίας στη νεολαία. Η πρωτοφανής κατάσταση της υποχρεωτικής καραντίνας, του περιορισμού των μετακινήσεων και της διακοπής κάθε είδους δραστηριότητας και προσωπικής επαφής επέδρασαν αρνητικά στα συναισθήματα και την ψυχολογία των νέων. Συναισθήματα άγχους, θλίψης, ανασφάλειας και ψυχοσωματικές επιπτώσεις όπως νωθρότητα, σωματική αδυναμία και έλλειψη ενέργειας, κυριάρχησαν στη ψυχο-συναισθηματική κατάσταση των νέων, σύμφωνα με τη χαρτογράφηση που διενεργήθηκε από την εν λόγω Ομάδα Εργασίας κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας το Μάιο του 2020.
Τα πιο πάνω υποστηρίζονται από διάφορες μελέτες και έρευνες που διενεργήθηκαν σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Η έρευνα του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Νεολαίας «Beyond Lockdown», αναφέρει ότι σχεδόν 2 στους 3 νέους μπορεί να αντιμετωπίσουν θέματα ψυχικής υγείας, ως αποτέλεσμα των επιπτώσεων της πανδημίας. Η έρευνα του Eurofound κατέληξε στο ότι οι επιπτώσεις της πανδημίας είχαν επηρεάσει τη ψυχική υγεία των νέων περισσότερο από κάθε άλλη ηλικιακή ομάδα, ενώ στην έρευνα του OECD, η ψυχική υγεία αναφέρεται ως η σημαντικότερη ανησυχία που εξέφρασαν οι νέοι.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το θέμα της ψυχικής υγείας αποτελεί ένα από τα κύρια θέματα των διαφόρων συζητήσεων που διεξάγονται στον τομέα της νεολαίας. Κατά την πρόσφατη συνάντηση των Γενικών Διευθυντών για θέματα Νεολαίας που πραγματοποιήθηκε την 1η Οκτωβρίου 2021 στο πλαίσιο της Σλοβενικής Προεδρίας, συζητήθηκε ο ρόλος των νέων στην μετά-Covid εποχή και έγινε ανταλλαγή απόψεων και καλών πρακτικών στα θέματα της ψυχικής υγείας των νέων και της γενικότερης ανάκαμψης από την πανδημία.
Σε εθνικό επίπεδο, η προαγωγή της υγείας και της ευεξίας των νέων αποτελεί ήδη από το 2017 μία από τις βασικές προτεραιότητες της Εθνικής Στρατηγικής για τη Νεολαία. Σύμφωνα με τους στόχους που είχαν θέσει οι ίδιοι οι νέοι κατά τη διαμόρφωση της Στρατηγικής, οι δύο επιμέρους στόχοι για τον εν λόγω πυλώνα, είναι η απρόσκοπτη και ίση πρόσβαση σε ποιοτικές και φιλικές προς τους νέους υπηρεσίες υγείας και η προαγωγή της υγείας και της ευεξίας και η πρόληψη της ασθένειας. Όπως αναφέρεται και στη Στρατηγική, η καλή φυσική και ψυχική υγεία των νέων κρίνεται απαραίτητη, προκειμένου να μπορέσουν να ικανοποιηθούν οποιεσδήποτε άλλες ανάγκες ή προτεραιότητες θέτουν οι ίδιοι οι νέοι για τη ζωή τους.
Για τις προκλήσεις που αναφέρθηκαν πιο πάνω, έχουν προταθεί διάφορες εισηγήσεις από την Ομάδα Εργασίας Covid-19, όπως η διεξαγωγή έρευνας για τον αντίκτυπο της πανδημίας και η διοργάνωση δραστηριοτήτων ή βιωματικών εργαστηρίων τα οποία να στοχεύουν στην ανάπτυξη και ενδυνάμωση των ψυχο-συναισθηματικών δεξιοτήτων των νέων και δη των ευπαθών νέων. Προτάθηκαν επίσης εισηγήσεις για ψυχολογική στήριξη μέσω του διαδικτύου σε ατομικό ή ομαδικό επίπεδο και διαδικτυακά προγράμματα εκπαίδευσης και ενδυνάμωσης νέων σε διάφορα θέματα. Σημειώνεται ότι πολύ σημαντική στο μετριασμό των επιπτώσεων στη ψυχική υγεία των νέων θεωρείται η συνεισφορά της εργασίας με/για τη νεολαία (youth work), μέσα από την οποία παρέχονται στους νέους ποικίλες ευκαιρίες για την προσωπική και κοινωνική τους ανάπτυξη, βασισμένες σε βιωματικές μεθόδους μη τυπικής μάθησης.
Λαμβάνοντας υπόψη τις πιο πάνω εισηγήσεις και ανταποκρινόμενος στις προκλήσεις της πανδημίας, ο ΟΝΕΚ προχώρησε ήδη, κατά την περίοδο του πρώτου εγκλεισμού, στην υλοποίηση νέων δράσεων και την αναπροσαρμογή υφιστάμενων προγραμμάτων. Από την έναρξη της πανδημίας, ο Τομέας Ψυχοκοινωνικής Ενδυνάμωσης του ΟΝΕΚ διοργάνωσε διαδικτυακές συναντήσεις για τη ψυχολογική στήριξη των νέων σε ατομικό ή ομαδικό επίπεδο, διαδικτυακά εργαστήρια και συζητήσεις για τα θέματα ψυχικής υγείας και ανθεκτικότητας. Το Πρόγραμμα «Μικρή Άρκτος» συνεχίζει με την υλοποίηση διαλέξεων, βιωματικών εργαστήριων και προγραμμάτων παρέμβασης σε διάφορα σχολεία, οργανωμένα σύνολα και ομάδες νέων. Επιπρόσθετα, η δωρεάν τηλεφωνική γραμμή 1410 του Οργανισμού Νεολαίας είναι στη διάθεση του κοινού για την παροχή συμβουλευτικής και ψυχολογικής υποστήριξης γύρω από διάφορα θέματα. Δωρεάν υπηρεσίες εξατομικευμένης συμβουλευτικής παρέχονται επίσης σε νεαρά άτομα, ζευγάρια και οικογένειες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη ζωή τους, μέσω του προγράμματος «Πρόταση» του Οργανισμού.
Πέραν από την παροχή υπηρεσιών για τη ψυχοκοινωνική ενδυνάμωση των νέων, ο Οργανισμός Νεολαίας προτίθεται να διενεργήσει εξειδικευμένη έρευνα για την κατανόηση του επιπέδου της ψυχικής υγείας των νέων στην Κύπρο, με στόχο τη διαμόρφωση και την υποβολή στοιχειοθετημένων προτάσεων πολιτικής, οι οποίες θα στηρίζονται στην τρέχουσα κατάσταση, τις ανάγκες και τα θέλω των νέων.
