Οι διακοπές των γιορτών μας προσφέρουν την ευκαιρία να σκεφτούμε για τα γενικότερα θέματα που μας ενδιαφέρουν έξω από το στενό πλαίσιο της ειδικότητάς μας που μας απασχολούν καθημερινά.
Ποια είναι τα τρία επίπεδα της (επαγγελματικής) μόρφωσης ενός ατόμου;
Το πρώτο επίπεδο της μόρφωσης είναι αυτό της τεχνικής κατάρτισης. Το άτομο εξοικειώνεται με το θέμα που τον/την ενδιαφέρει και αποκτά τις δεξιότητες που χρειάζονται για να μπορεί να επιλύει προβλήματα στο χώρο. Το επίπεδο ολοκληρώνεται όταν το άτομο βρίσκεται σε θέση να αναγνωρίζει ποια είναι τα σημαντικά προβλήματα στο χώρο και προ πάντων να μπορεί να αναγνωρίζει εκείνα τα προβλήματα που είναι δύσκολο να λυθούν με την υπάρχουσα γνώση. Το άτομο μπορεί να διακρίνει τα βαθιά και δύσκολα προβλήματα στην ειδικότητά του από αυτά που είναι σχετικά απλά προβλήματα εφαρμογής γνωστών μεθόδων.
Το δεύτερο επίπεδο μόρφωσης που ακολουθεί άμεσα το αποκορύφωμα του πρώτου είναι αυτό της ταπείνωσης. Το άτομο αντιλαμβανόμενο ότι αυτό που γνωρίζει είναι μόνο ένα μικρό μέρος του όλου θέματος, ότι δηλαδή αυτό που δεν γνωρίζει υπερισχύει κατά πολύ αυτού που γνωρίζει, αναγνωρίζει την ταπεινή θέση του στην εξέλιξη των πραγμάτων. Μπροστά στην πρόκληση των «μεγάλων προβλημάτων» μέσα στο νέο ορίζοντα που μπορεί τώρα να βλέπει το άτομο νιώθει μια ταπείνωση που το προσγειώνει και το βοηθά να εκτιμά την συνεισφορά κάθε άλλου ατόμου. Το άτομο ελευθερώνεται από απόλυτες θέσεις και γίνεται δεκτικός στον πλουραλισμό και στην εξέλιξη των ιδεών.
Το τρίτο επίπεδο της επαγγελματικής αλλά και της γενικότερης μας μόρφωσης είναι αυτό της κατανόησης της νέα γενιάς: του τρόπου σκέψεως των νέων ανθρώπων. Σε αυτό, το πιο δύσκολο επίπεδο, χρειάζεται να κατανοήσουμε πώς βλέπουν τον κόσμο οι νέοι, τι θεωρούν ως σημαντικές αξίες και γενικά πώς αντιλαμβάνονται την ζωή τους. Μόνο με αυτή την κατανόηση μπορούμε να προσφέρουμε σημαντικά στην κοινωνία μας από αυτά που έχουμε μάθει στα προηγούμενα δύο επίπεδα – να υπάρξει δηλαδή μα χρήσιμη μεταφορά της γνώσης και μόρφωσης από μια γενεά στην επόμενη.
Χρειάζεται να βλέπουμε μπροστά το μέλλον. Τι ενδιαφέρει τους νέους, τι τους συναρπάζει τις τους ωθεί και να προσαρμόσουμε τη μεταφορά της σκυτάλης. Η συνηθισμένη άποψη, ότι ακριβώς για να είναι πετυχημένη η μεταφορά της σκυτάλης, χρειάζεται να εκπαιδευτεί η νέα γενιά με τα μαθήματα του παρελθόντος ισχύει μόνο σε ένα βαθμό. Εάν αυτή η άποψη εφαρμοστεί δογματικά, επιμένοντας ότι το μέλλον πρέπει να προσαρμόζεται στο παρελθόν και καθόλου αντίστροφα, δηλαδή να διατηρείται το παρελθόν στο μέλλον, δημιουργούμε μια θέση η οποία είναι καταδικασμένη στη χειρότερη πιθανή αποτυχία. Και αυτό απλά διότι αναπόφευκτα το περιβάλλον εξελίσσεται, πέραν της δικής μας επιρροής και η σοφία του παρελθόντος δεν εφαρμόζεται πάντοτε στο μέλλον.
Αντώνης Κάκας
Καθηγητής Πληροφορικής
Πανεπιστήμιο Κύπρου
